26 marca 2023 roku w czasie trwania naszego treningu szwadronowego odwiedziła nas ekipa telewizyjna programu TVP3. Zajęcia z musztry konnej oraz władania szablą i lancą z konia odbyły się w naszym nowym ośrodku szkoleniowym – Sportowy Klub Jeździecki „SZWADRON” Rybnik w miejscowości Stodoły.
Kolejne odcinki będzie można zobaczyć w TVP 3 Katowice w piątki o 19.10 i TVP stream w programie ” Mój konik” będący cyklem materiałów w „Pokoju na Poddaszu”.
W imieniu Ochotniczego Szwadronu 3 Pułku Ułanów Śląskich składamy najserdeczniejsze życzenia wszystkim Paniom w dniu ich święta.
„Dzień Kobiet – jak inne dni od święta,
wymuszają właśnie na nich, by chatka była sprzątnięta,
i uśmiech gościł na twarzy.
By taką była Panią piękną, jak znany obraz na wystawie
a kobieta od święta, o spokoju tylko marzy.”
28 sierpnia 1939 roku w godzinach przedpołudniowych 3 Pułk Ułanów Śląskich (bez 3. i 4. szwadronu) wymaszerował ze swoich koszar w Tarnowskich Górach aby zająć pozycje obronne w rejonie Koszęcin – Cieszowa. Szefem 2. szwadronu dowodzonego przez por. Jerzego Grzybowskiego był w tym czasie st. wachm. Antoni Wojciechowski (1900-1972).
W ostatnim dniu walki pułku tj. 20 września 1939 roku w rozkazie bojowym podpisanym w zastępstwie dowódcy przez rtm. Stefana Sołtysika został on awansowany do stopnia chorążego oraz odznaczony Krzyżem Walecznych oraz Krzyżem Zasługi z Mieczami.
Ponadto w dniu 3 maja 1938 otrzymał brązowy a 15 kwietnia 1939 roku srebrny Medal za Długoletnią Służbę – zdjęcia dyplomów pod tekstem.
10 grudnia 1924 roku wtedy jeszcze plutonowy Antoni Wojciechowski nabył prawo do założenia żołnierskiej Odznaki Honorowej Pułku 3. Ułanów co potwierdza załączona poniżej legitymacja nr.1007 podpisana przez płk. Cypriana Bystrama – ówczesnego dowódcę pułku.
Już w lutym 1939 roku szef ówczesnego Departamentu Kawalerii powołał st. wachm. Antoniego Wojciechowskiego do przystąpienia do egzaminu na stopień chorążego mającego się odbyć w listopadzie co z oczywistych względów nie doszło już do skutku. Zdjęcie zaświadczenia o awansie z dnia 05.12.1959 roku podpisane przez byłego dowódcę 3 Pułku Ułanów Śląskich płk. rez. Czesława Chmielewskiego zamieszczono pod tekstem.
Tuż przed wybuchem II wojny światowej 24 sierpnia 1939 roku wysłał on swoją żonę Stanisławę do miejscowości Nisko nad Sanem gdzie wspólnie zamieszkali po zakończeniu działań wojennych co dokumentuje zachowany rozkaz wyjazdu.
Utrzymywał stały kontakt z byłymi oficerami 3 Pułku Ułanów Śląskich na co wskazują listy wysyłane z niemieckich obozów jenieckich oraz z Anglii.
W szczególności korespondencja z zastępcą dowódcy pułku mjr. Janem Zapolskim ukazuje jak ścisłe więzy łączyły ze sobą byłych żołnierzy Pułku 3. Ułanów i jak dbano o zachowanie w pamięci prawdziwej historii tej jednostki.
Dzięki nawiązaniu kontaktu przez zaprzyjaźniony z nami Szwadron Kawalerii im. 3 Pułku Ułanów Śląskich z Biszczy z panem Władysławem Potockim z Niska nad Sanem otrzymaliśmy fotografie rodzinnych dokumentów i zdjęć po chor. Antonim Wojciechowskim które zamieszczono pod poniższym tekstem. Pierwsze cztery zdjęcia zostały opisane przez pana Władysława Potockiego następująco:
– „Podoficerowie zawodowi 3 Pułku Ułanów, pierwszy od lewej wachmistrz szef drugiego szwadronu starszy wachmistrz Antoni Wojciechowski”.
– „Stoi piąty od prawej w pierwszym rzędzie st. wachm. A. Wojciechowski”. W rzeczywistości 5. od lewej …
– „Szkoła Podoficerska 3 Pułku Ułanów rok 1935 siedzi szósty od prawej dowódca 3P.U. płk. Kazimierz Żelisławski, siedzi trzeci od lewej st. wachm. A. Wojciechowski”.
– „Powrót drugiego szwadronu do koszar, na czele szef 2. szwadronu st. wachm. A. Wojciechowski”. Zdjęcie wykonane na rynku w Tarnowskich Górach …
Kolejne zdjęcie wraz z dedykacją z września 1936 roku przedstawia rtm. Stefana Sołtysika – II. zastępcę dowódcy pułku.
Następna fotografia została wykonana na zawodach konnych – drugi z lewej, salutujący st. wachm. Antoni Wojciechowski na koniu „Wojtek” – w tle widoczna jest wieża ciśnień znajdująca się na przeciwko koszar przy ul. Opolskiej w Tarnowskich Górach.
Kolejne zdjęcia wraz z opisami na których został uwieczniony st. wachm. Antoni Wojciechowski pochodzą z kolekcji rotmistrza Romana Medwicza – obecie znajdują się w moich prywatnych zbiorach.
Zamieszczone listy to korespondencja z Oflagu w Murnau i Londynu od mjr. Jana Zapolskiego – I. zastępcy dowódcy pułku i rtm. Jerzego Rościszewskiego – dowódcy szwadronu gospodarczego.
Zdjęcia grobu chor. Antoniego Wojciechowskiego pochowanego na cmentarzu parafialnym w Nisku wykonał kolega Marcin Magoch z Księżpola.
Wypisy z rozkazu bojowego z dnia 20 września 1939 zamieszczono z publikacji „Boje wrześniowe Pułku 3. Ułanów Śląskich” autorstwa Stefana Sołtysika będące jednym z rozdziałów książki „Żołnierze Września” – Instytut Wydawniczy PAX, 1971.
Autor tekstu: Leszek Kasiarz
Wspominając działalność naszego stowarzyszenia w zeszłym roku na plan pierwszy wysuwa się dzień 26 czerwca i uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej na bramie tarnogórskich koszar w ramach obchodów święta pułkowego Ochotniczego Szwadronu 3 Pułku Ułanów Śląskich powiązana bezpośrednio z setną rocznicą wkroczenia wojska polskiego do Tarnowskich Gór. W najnowszym numerze „Zeszytów Tarnogórskich nr.85/22” wydawanych przez Instytut Tarnogórski prowadzony przez dr hab. inż arch. Marka Wrońskiego ukazał się obszerny opis tych wydarzeń wraz ze zdjęciami i ilustracjami. Oczywiście nie zabrakło też rysu historycznego przedstawiającego wkroczenie do Tarnowskich Gór Batalionu Honorowego 27 Pułku Piechoty na czele z dowódcą płk. Edwardem Nowakiem jak i Szwadronu Honorowego Pułku 3. Ułanów dowodzonego przez rtm. Ignacego Kowalczewskiego popartego publikacją całej serii archiwalnych zdjęć.
Serdecznie polecamy do pochylenia się nad tą publikacją zawierającą szereg nowych faktów historycznych związanych z tymi wydarzeniami.
Autor posta: Leszek Kasiarz
Stowarzyszenie Ochotniczy Szwadron 3 Pułku Ułanów Śląskich stale poszukuje wszelkich pamiątek związanych z istnieniem tego pułku. Często to przypadek i przysłowiowy łut szczęścia decydują o nowych odkryciach i dopisaniu kolejnej historii o życiu byłych ułanów Pułku 3. wzbogacając tym samym nasze szwadronowe archiwum.
W dniu Wszystkich Świętych 2022 roku członek naszego stowarzyszenia Radosław Gamza odwiedzając groby swoich bliskich na cmentarzu w Stanowicach na jednym z mijanych nagrobków zauważył dobrze znany mu kształt odznaki pułkowej P.3.U. Od razu zainteresował się tą sprawą odnajdując rodzinę siostry spoczywającego tu Antoniego Bazgiera.
Dzięki uprzejmości pani Justyny Piekielnik zamieszczam poniżej skrócony życiorys jej wujka który specjalnie dla nas spisała. Jest to historia ukazująca tak trudne i powikłane losy Ślązaków w okresie trwania II wojny światowej.
„Antoni Bazgier urodził się 31 marca 1925r. w Krzyżowicach, powiat pszczyński, gmina Pawłowice. Jego rodzicami byli Teodor i Jadwiga Bazgier z.d. Fraj. Ojciec był krawcem a matka znaną w okolicy położną. Z jej usług korzystali mieszkańcy pięciu najbliżej położonych wiosek. Ojciec zaś szył odzież dla miejscowych klientów. Antoni był drugim spośród pięcioro rodzeństwa.
Ukończył Szkołę Powszechną Nr 1 w Krzyżowicach. W okresie międzywojennym w Krzyżowicach istniały aż trzy szkoły podstawowe: katolicka, ewangelicka i prywatna, utrzymywana przez Niemiecki Związek Szkolny. Katolicy, do których należał Antoni, mieli swoją szkołę obok kościoła na górce. Były w niej dwie sale lekcyjne i mieszkanie kierownika. Od roku 1924 kierownikiem był Piotr Wojtek. W szkole uczono wszystkich przedmiotów podstawowych. Były również przedmioty nieobowiązkowe i lekcje języka niemieckiego. W szkole uczyło czterech nauczycieli. Oprócz kierownika Piotra Wojtka nauczycielami byli Domicella i Antoni Dybowie z Szerokiej, którzy zostali straceni w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu oraz Bolesława Wawraczowa z domu Foltówna, pochodząca z Sanoka. Lekcji religii udzielał ks. Proboszcz. Kierownik zaś uczył śpiewu i prowadził chór szkolny.[1] Był również organistą w kościele pw. św. Michała Archanioła.
Po ukończeniu edukacji w Szkole Powszechnej poszedł w ślady ojca i uczył się zawodu krawca w Żorach, u mistrza krawieckiego Teofila Heroka. W wieku 17 lat podczas trwających już na terenie Polski działań wojennych, został przymusowo wcielony do armii niemieckiej. Rodzina straciła z nim wszelki kontakt.
14 października 1944r. z Obozu Jeńców zgłosił się do Pułku 3 Ułanów Śląskich. Został przydzielony do 3 szwadronu. 5 listopada 1944r. zaprzysiężony w 3 Pułku Ułanów Śląskich. Był strzelcem wieżowym czołgu Sherman.[2] Przeszedł szlak bojowy w armii Andersa od 1944r. aż do zakończenia działań wojennych. Został przeniesiony do rezerwy w 1946r.
Pomimo zakończonej wojny nie było mu dane wrócić do ojczyzny. Kontakt z rodziną nawiązał dopiero kilka lat po wojnie. Zamieszkał w Londynie. Tam poznał swoją przyszłą żonę, która służyła w jednostkach lotniczych RAF. Szybko też znalazł pracę w swoim zawodzie. Ze swoją żoną Pat, przeżyli wiele wspólnych lat.
Krótko przed śmiercią, w wieku 94 lat, powrócił do Polski. Zmarł 5 czerwca 2019r. a jego pogrzeb odbył się przy udziale wojskowej asysty honorowej. Grób znajduje się na cmentarzu parafialnym w Stanowicach”.
Należy przy tym pamiętać iż Pułk 3. Ułanów Śląskich w strukturach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie odrodził się w lipcu 1944 roku we Włoszech w miejscowości San Basilio i nie brał już bezpośrednio udziału w walkach II wojny światowej.
W książce [1] w rozdziale dotyczącym proporczyków, odznak i oznak noszonych na umundurowaniu żołnierzy Pułku 3. Ułanów autor wspomina osobę ułana Antoniego Bazgiera przy okazji omawiania pracy krawców pułkowych:
„U ułanów śląskich sławę w wręcz artystycznym przeszywaniu batlledress’ów, nakładaniem oznak i odznak na rękawy oraz proporczyków na kołnierze zyskał uł. Antoni Bazgier”.
Kapituła Znaku Pułkowego rozkazem dziennym nr.136 z dnia 12.06.1946 roku nadała uł. Bazgier odznakę pułkową którą otrzymał dwa dni później w czasie obchodów Święta Pułku. Zdjęcia tej odznaki publikujemy pod zamieszczonym postem.
Został także odznaczony medalami brytyjskimi:
Zdjęcia obu tych odznaczeń zamieszczono poniżej.
W dniu 24.09.1946 roku wstępuje do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczeniamającego przygotować go po zdemobilizowaniu do życia w cywilu. 13 grudnia tego samego roku przechodzi do rezerwy.
Zamieszczono pod postem zdjęcia zarówno z okresu służby w PSZ jak i wojsku niemieckim. Ponadto umieszczono tam zdjęcie żony i fotografie z pogrzebu.
W imieniu Ochotniczego Szwadronu 3 Pułku Ułanów Śląskich chciałbym podziękować rodzinie uł. Antoniego Bazgiera za udostępnienie jego życiorysu oraz zdjęć, medali i odznaczeń.
Wielkie podziękowania dla st.uł. Radosława Gamzy za zlokalizowanie kolejnego grobu żołnierza naszego pułku i odnalezienie jego rodziny.
1] Ks. Jan Grzegorzek Z kart historii wsi i parafii Krzyżowice, Żory, Drukarnia Oldprint, 2006, s.58.
[2] Marek Wroński, Ostatni ułani śląscy Monografia Pułku 3. Ułanów Śląskich 1944-1947 tom 1, Londyn-Tarnowskie Góry, Wydawnictwo Instytutu Tarnogórskiego i Muzeum, 2004, s. 297.
Autor posta: Leszek Kasiarz
Zarząd Stowarzyszenia Ochotniczy Szwadron 3 Pułku Ułanów Śląskich życzy wszystkim dużo zdrowia, szczęścia i pomyślności w Nowym 2023 Roku.
Ostatnim rzutem na przysłowiową taśmę w listopadowym numerze miesięcznika społeczno-kulturalnego „Śląsk” oraz grudniowym wydaniu miesięcznika „Kurier Wnet” ukazały się artykuły przypominające obchody 100-lecia przyłączenia Tarnowskich Gór do Polski. Do uroczystości tych czynnie włączyło się stowarzyszenie Ochotniczy Szwadron 3 Pułku Ułanów Śląskich które w dniu 26 czerwca 2022 roku odsłoniło wraz z przedstawicielem fundatora IPN tablicę pamiątkową na bramie byłych koszar pułku i wzięło udział konno w pochodzie przechodzącym ulicami Tarnowskich Gór, przypominając tym samym mieszkańcom o „żółtych” ułanach którzy równe 100 lat temu znaleźli swój dom w tym mieście.
Autor posta: Leszek Kasiarz
12 listopada 2022 roku kawalerzyści Ochotniczego Szwadronu 3 Pułku Ułanów Śląskich zostali zaproszeni przez zaprzyjaźnioną z nami Sekcję Kawaleryjską w barwach 17. Pułku Ułanów Wielkopolskich na rajd konny startujący z historycznych stajni na wyspie w Kędzierzynie Koźlu. To piękne miejsce zarządzane przez naszego kolegę Pawła ma bardzo ciekawą historię.
Z kroniki księdza Augustyna Weltzela dowiadujemy się iż 30 lipca 1876 roku na kozielskiej sztucznej wyspie rozpoczęło działalność Pruskie Królewskie Stado Ogierów które na 15 hektarach wybudowało cały kompleks budynków dla przyszłej stadniny. Powstał budynek administracyjny, 7 stajni, 11 domów dla pracowników obsługi, kryta ujeżdżalnia, łaźnia, kuźnia, magazyny pasz i stodoły. W zaadoptowanym XVIII wiecznym budynku wartowni nr 2 w kształcie podkowy umieszczono stajennych najczęściej byłych kawalerzystów. Sprowadzono tu na początek 60 ogierów rasy oldenburskiej i wschodniofryzyjskiej sukcesywnie powiększając to stado. To właśnie tu po latach udało się wyhodować górnośląską rasę konia użytkowego – Schlesisches Warmblut.
W roku 1939 w stajniach tych znajdowało się jeszcze około 330 koni. Po zakończeniu II Wojny Światowej utworzono tu w 1946 roku Państwowe Stado Ogierów w celu wznowienia hodowli koni.
Jeszcze w latach 70-tych XX wieku przekształcono je w Stadninę Koni Zakład nr 10 będącą już jednak częścią Stadniny Koni w Prudniku.
To właśnie w tym miejscu organizatorzy zapewnili naszym rumakom i nam miejsca noclegowe jak i wspaniałe wyżywienie.
W czasie samego rajdu mieliśmy okazję wraz z prowadzącymi kawalerzystami w barwach 17 Pułku Ułanów Wielkopolskich im. Króla Bolesława Chrobrego zwiedzić urokliwe tereny wokół Kedzierzyna Koźla i przeżyć niewątpliwą atrakcję jaką była przeprawa promowa przez Odrę.
Za niezapomniane wrażenia, zapewnienie nam wszelkich wygód i doskonałą organizację rajdu składamy wielkie podziękowania oraz jak zawsze zapraszamy na Górny Śląsk …
Autor zdjęć: Ryszard Hess
Autor filmiku na YouTube: Adam Mankiewicz
Autor posta: Leszek Kasiarz
Tradycyjnie już w Święto Wszystkich Świętych oraz dniu zadusznym przedstawiciele Ochotniczego Szwadronu 3 Pułku Ułanów Śląskich złożyli wiązanki kwiatów oraz zapalili znicze na grobach byłych kawalerzystów naszego pułku i grobach poległych żołnierzy polskich we wrześniu 1939 roku.
W tym roku odwiedziliśmy mogiły w Tarnowskich Górach, Woźnikach, Katowicach, Jastrzębiu Zdroju, Ruptawie oraz okolicy Palowic i Pszczyny. W naszym imieniu uporządkowano i przyozdobiono też groby w Tarnogrodzie i Kaliszu za co składamy podziękowanie kolegom zaprzyjaźnionym z naszym stowarzyszeniem.
Już jutro obchodzimy Dzień Wszystkich Świętych który tradycyjnie spędzimy odwiedzając cmentarze na terenie całego naszego kraju i wspominając naszych zmarłych.
Korzystając z okazji Ochotniczy Szwadron 3 Pułku Ułanów Śląskich chce podziękować panom Pawłowi Woźniakowskiemu i Włodzimierzowi Staszak za odnalezienie w terenie, uporządkowanie i oznaczenie grobów naszych kawalerzystów na cmentarzu wojskowym w Kaliszu.
W roku 1919 przeniesiono szwadron zapasowy Pułku 3. Ułanów z Warszawy do Kalisza gdzie stacjonował on w koszarach przy ulicy Piskorzewie. W czasie działań wojennych 1919-1920 roku wielu ciężko rannych żołnierzy pułku leczyło swoje rany w tutejszym szpitalu wojskowym. Krótkie wzmianki można znaleźć chociażby w pamiętnikach Zbigniewa Karłowskiego opublikowanych w 2014 roku w książce „Wspomnienia Ułana 3 Pułku z wojny 1919/1920 roku”.
Niestety część z nich już na zawsze pozostała w Kaliszu pochowana na tamtejszym cmentarzu. W publikacji „Lista Strat Wojska Polskiego, Polegli w Wojnach 1918-1920” wydanego przez Wojskowe Biuro Historyczne w 1934 roku można znaleźć ich nazwiska.
Nekropolia na Majkowie w Kaliszu jest umiejscowiona przy ulicy Żołnierskiej 24. Cmentarz został założony w 1876 roku jako cmentarz prawosławny dla kaliskiego garnizonu rosyjskiego. Po wybuchu I Wojny Światowej opiekę nad cmentarzem przejęli Niemcy, a w 1918 roku jeszcze nieoficjalnie administracja Polska. Oficjalnie dopiero w latach 30-tych XX wieku cmentarz na Majkowie przeszedł w ręce Wojska Polskiego które opiekowało się nim do grudnia 1963 roku (z przerwą w latach 1939-1945). Spoczywają tu prochy zarówno żołnierzy rosyjskich, niemieckich jak i polskich.
Poniżej zamieszczam listę (do ewentualnego uzupełnienia) pochowanych tam żołnierzy Pułku 3. Ułanów „Dzieci Warszawy”:
Lokalizacja:
Lp., Kwatera, Sektor, Nr. Grobu
35, 1, A, 35 – uł. Władysław Przyłucki
137, 1, A, 137 – uł. Rudolf Teifs
269, 1, A, 269 – uł. Władysław Kiełczewski
270, 1,A, 270 – uł. Stanisław Spadło
271, 1, A, 271 – uł. Franciszek Zagórski
284, 1, A, 284 – uł. Józef Podbielski
285, 1, A, 285 – uł. Edward Dawidowski
286, 1, A, 286 – uł. Stanisław Zalewski
287, 1, A, 287 – uł. Władysław Balicki
322, 1, A, 322 – uł. Szczepan Niewieś
434, 1, B, 107 – uł. Stefan Staszewski
448, 1, B, 121 – p.chor. Felicjan Halicki
472, 1, B, 145 – uł. Stanisław Płuciennik
Uł. Jan Bogusławski …
Jeszcze raz przekazujemy podziękowania dla wszystkich wolontariuszy którzy zajęli się uporządkowaniem grobów na Majakowskim Cmentarzu Wojskowym.
Autor posta: Leszek Kasiarz
