W dniu 19 czerwca 2021 roku z inicjatywy Ochotniczego Szwadronu 3 Pułku Ułanów Śląskich nastąpiło uroczyste odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej dowódcy 3PUŚ płk. Czesławowi Chmielewskiemu. Uroczystość odbyła się przed budynkiem przy ulicy Sienkiewicza 1 w Tarnowskich Górach gdzie od roku 1937 zamieszkała rodzina płk. Chmielewskiego.
Wraz z synem i wnukami gościliśmy córkę ostatniego wrześniowego dowódcy pułku, Panią Teresę Niegolewską która jako kilkuletnia dziewczynka
spędziła w tej willi kilka lat swego życia. Obecna też była bardzo licznie reprezentowana Rodzina Pułkowa – córki, synowie, wnuczki i wnuki byłych żołnierzy Pułku 3. Ułanów.
Impreza została objęta patronatem Premiera Rzeczypospolitej Polskiej Pana Mateusza Morawieckiego. List od premiera odczytała Pani Poseł Barbara Dziuk.
Chcielibyśmy też wyrazić swoje podziękowania dla wszystkich władz rządowych, samorządowych, zakładom pracy, przedstawicielom wojska i szkół oraz osobom prywatnym za pomoc w zorganizowaniu tej uroczystości.
Przypomnijmy w kilku zdaniach kim była osoba upamiętniona na odsłoniętej tablicy …
Czesław Chmielewski urodził się 21 kwietnia 1897 w majątku Masłowszczyzna w powiecie oszmiańskim.
Ukończył siedmioklasowy Połocki Korpus Kadetów, następnie jako junkier wstąpił do Mikołajowskiej Szkoły Jazdy w Petersburgu. W formacjach polskich służył od 7 lutego 1916 – w Dywizji Ułanów Legionu Pułaskiego. Następnie w 1 Pułku Ułanów jako podrotmistrz i dowódca 6 szwadronu. 11 listopada 1918 został dowódcą 4 szwadronu 1 Pułku Ułanów.
Od grudnia tego roku walczył na froncie wojny polsko-ukraińskiej, a w latach 1919 i 1920 na froncie wojny polsko-bolszewickiej.
Dnia 29 maja 1920 w szarży pod Wołodarką por. Chmielewski otrzymał rozkaz pójścia na pomoc 3 szwadronowi, cofającemu się pod naporem 20 pułku jazdy Budionnego. Por. Chmielewski energicznie przeprowadzoną szarżą zmusił pułk bolszewicki do cofnięcia się a w dalszym pościgu rozbił go zupełnie, tak że nieprzyjaciel uciekł w popłochu zostawiając licznych zabitych na polu walki. W czasie tej bitwy zostaje jednak ranny.
W meldunku dowództwa 3 Armii zachowała się następująca oryginalna notatka :
„… 6 Brygada Jazdy rozbiła obydwa pułki bolszewickie atakując Łaszczów. Akcję rozstrzygnął 4 szwadron 1 pułku ułanów krechowieckich, którego dowódca, por. Chmielewski samorzutnie zaszarżował na nieprzyjaciela, biorąc 7 k.m. i 100 jeńców, zaścielając pole walki zarąbanymi bolszewikami…”
8 listopada 1920 por. Chmielewski zostaje za ten czyn odznaczony Krzyżem Walecznych.
Po zakończeniu działań wojennych pozostał nadal w 1 Pułku Ułanów.
W 1922 ukończył oficerską szkołę jazdy w Grudziądzu. Od 7 stycznia 1923 został dowódcą najpierw II a następnie I dyonu. Następnie obejmuje stanowisko kwatermistrza 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. W 1927 czasowo zostaje zastępcą dowódcy pułku. 6 stycznia 1928 zostaje przeniesiony do 9 Pułku Strzelców Konnych na stanowisko zastępcy dowódcy pułku, czasowo pełniąc funkcję dowódcy tego pułku. 25 marca 1930 zostaje przeniesiony jako dowódca 13 Pułku Ułanów Wileńskich do Nowej Wilejki.
10 marca 1937 zostaje mianowany dowódcą 3 Pułku Ułanów i wraz z rodziną przenosi się do Tarnowskich Gór.
Rodzina zamieszkała w jednym z najpiękniejszych budynków miasta zajmując cały parter tzw. Willi Leschnitzera nazywanej też willą Moellera zaprojektowanej i wybudowanej w 1874 roku w stylu neobaroku francuskiego.
W okresie do wybuchu II Wojny Światowej w pułku nastąpiło szereg zmian. Między innymi :
– 4 marca 1938 – w Dzienniku Rozkazów nr.2, poz.14 – została zmieniona data Święta Pułkowego – z 23 września na 14 czerwiec – na pamiątkę zdobycia Łohiszyna siłami całego pułku w 1919 roku …
– 27 październik 1938 – Dziennik Rozkazów nr.13, poz.147 – Ministerstwa Spraw Wojskowych – opublikował rozkaz nadania nowej nazwy pułku – 3 Pułk Ułanów Śląskich …
W roku 1939 na ostatnich Zawodach Konnych o Mistrzostwo Armii „Militari” Pułk 3 Ułanów Śląskich w składzie:
por. Jan Kamiński, ppor. Antoni Hajdamowicz, ppor. Marian Kuziak i ppor. Szczepan Stańczykiewicz,
zdobył I miejsce w klasyfikacji zespołowej.
Spokojne życie garnizonu w Tarnowskich Górach brutalnie przerywa zbliżająca się zawierucha wojenna.
28 sierpnia 1939 roku płk Czesław Chmielewski na czele swojego pułku opuścił już na zawsze tarnogórskie koszary. 3 Pułk Ułanów Śląskich działając w składzie Krakowskiej Brygady Kawalerii zajął swe pozycje na linii Kalety-Koszęcin-Cieszowa. 2 września w bitwie pod Woźnikami traci życie 17-tu oficerów, podoficerów i ułanów pułku broniących ziemi śląskiej przed niemieckim najeźdźcą.
Następnego dnia, w związku z ogólnym położeniem całej Armii „Kraków”, rozpoczął odwrót w kierunku Pińczowa.
16 września pułk wziął udział w walkach o Tarnogród i nad rzeką Tanwią.
Płk Czesław Chmielewski był bardzo lubiany przez swoich żołnierzy. Najlepiej opisał to drugi zastępca dowódcy pułku mjr Stefan Sołtysik w jednym z rozdziałów książki „Żołnierze Września”. Cytat ten odnosi się do odwrotu z Tarnogrodu:
„Pod ogniem nieprzyjaciela dosiedliśmy koni i w porządku, kłusem szosą odeszliśmy w kierunku północnym. Nasze ckm po oddaniu długich serii na skraj Tarnogrodu, co przytłamsiło skutecznie ogień niemiecki na nas, wycofały się bez strat na szosę Tarnogród-Biłgoraj. Na wysokości północnego skraju miejscowości Przedmieście Płuskie czekał na nich z koniowodnymi dowódca pułku ! Tak jest, czekał na te trzy ckm sam dowódca pułku z koniowodnymi dając tym dowód troskliwości o podwładnych w boju. To są momenty na wojnie, które wychowują innych i wskazują, jaki ma być dowódca, który odpowiada za życie każdego podwładnego. Gdy trzeba, to rzuca się ludzi na śmierć, ale tylko wtedy, kiedy jest to koniecznością.”
19 września 1939 roku pod Rogóźnem 3 Pułk Ułanów Śląskich pozbawiony łączności z brygadą, nad ranem w gęstej mgle dostaje się wprost pod skomasowany ogień wroga. Padają zabici i ranni. Płk Chmielewski czterokrotnie ranny pada nieprzytomny na ziemię. Resztki ocalałego pułku wyprowadza z matni zastępca dowódcy mjr Jan Zapolski. Wszyscy są pewni że ich ukochany dowódca który pozostał na polu walki już nie żyje. Po odzyskaniu przytomności i opatrzeniu ran został przewieziony do szpitala w Tomaszowie Lubelskim a następnie przetransportowany do Warszawy gdzie ciężka operacja serca ratuje mu ostatecznie życie. 20 września 1939 roku resztki pułku wraz z całą Krakowską Brygadą Kawalerii skapitulowały w lesie niedaleko leśniczówki koło miejscowości Ulów.
W załączniku do ostatniego rozkazu bojowego 3. Pułku Ułanów Śląskich z dnia 20 września 1939 roku podpisanego w zastępstwie przez rtm. Stefana Sołtysika nadano płk. Czesławowi Chmielewskiemu Order Wojenny Virtuti Militari IV klasy.
Ze względu na znaczny stopień inwalidztwa płk Czesław Chmielewski nie dostał się do obozu jenieckiego. Zamieszkał wraz z rodziną w Tomaszowie Mazowieckim ciągle borykając się z typowymi dla byłych oficerów wojska polskiego II RP problemami życiowymi. Pomimo tego wiele czasu poświęcał udzielając się społecznie.
Płk Czesław Chmielewski zmarł 1 lipca 1960 roku w Tomaszowie Mazowieckim a uroczystości pogrzebowe przerodziły się spontanicznie w manifestację patriotyczną mieszkańców i jego byłych żołnierzy. Został pochowany w rodzinnym grobowcu rodziny Cieszkowskich na parafialnym cmentarzu w Chorzęcinie.
Posiadał między innymi następujące odznaczenia:
* Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari (nr 00167)
* Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (nr 3009)
* Krzyż Niepodległości
* Krzyżem Walecznych – czterokrotnie
Na zakończenie chciałbym jeszcze przypomnieć iż w przyszłym roku będziemy obchodzić 100-lecie przybycia Pułku 3 Ułanów do koszar w Tarnowskich Górach.
